: 28-11-2019

Kontrola drogowa

Kolejny artykuł, w związku ze zmianami w obowiązujących przepisach poświęcamy zasadom przeprowadzenia kontroli drogowej przez funkcjonariuszy policji oraz innych służb.

– Zasady przeprowadzania kontroli drogowej –

W dniu 7 listopada 2019 r. zaczęły obowiązywać nowe przepisy regulujące m.in. organizację, szczegółowe warunki i sposób wykonywania kontroli ruchu drogowego oraz wymagany sposób zachowania się kontrolowanego uczestnika ruchu drogowego.

W związku z powyższym kolejny post poświęcamy tej właśnie kwestii zwracając szczególną uwagę na konsekwencje prawne niezatrzymania pojazdu do kontroli.

Zasady prowadzenia kontroli ruchu drogowego określa rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 2141).

Policjant umundurowany w warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów lub ręką, a w warunkach niedostatecznej widoczności – latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

Policjant nieumundurowany jest uprawniony do zatrzymania kierującego pojazdem wyłącznie na obszarze zabudowanym. Policjant nieumundurowany w warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów, a w warunkach niedostatecznej widoczności – latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

Policjant poruszający się pojazdem Policji może podawać kierującemu pojazdem polecenia do określonego zachowania się za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych.

Policjant znajdujący się na statku wodnym albo powietrznym polecenie do zatrzymania pojazdu podaje za pomocą urządzeń nagłaśniających lub świetlnych albo przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych.

Jeżeli jest to konieczne dla prowadzenia czynności kontrolnych, pojazd Policji może zostać unieruchomiony w miejscu, gdzie jest to zabronione, lecz nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego.

Polecenie do zatrzymania pojazdu podaje się z dostatecznej odległości,
w sposób zapewniający jego dostrzeżenie przez kierującego pojazdem oraz bezpieczne zatrzymanie w miejscu wskazanym przez policjanta.

Miejsce zatrzymania pojazdu może być wyznaczone przez ustawienie znaku „stój – kontrola drogowa”.

Dla zwrócenia uwagi na podawane sygnały lub polecenia policjant może używać sygnałów dźwiękowych.

Co nam grozi, jeżeli nie zatrzymamy się do kontroli drogowej?

Odpowiedź na to pytanie jest złożona i w dużej mierze zależy od okoliczności danego zdarzenia.

Jeżeli zatrzymuje nas policjant (lub inny uprawniony), który znajduje się na poboczu drogi (w pojeździe lub poza pojazdem) to niezatrzymanie się do kontroli drogowej jest wykroczeniem.

Zgodnie z art. 92 § 2 kodeksu wykroczeń kto w celu uniknięcia kontroli nie stosuje się do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu, podlega karze aresztu albo grzywny.

Wykroczenie to może być popełnione wyłącznie umyślnie, co oznacza, że należy wykazać, iż niezatrzymanie się do kontroli drogowej miało na celu uniknięcie tej kontroli. Niezbędne jest wykazanie, że sprawca miał świadomość tego, iż jest zatrzymywany do kontroli przez osobę uprawnioną a także tego, iż pochodzący od tej osoby sygnał nakazuje mu zatrzymanie pojazdu.

Zatem, jeżeli wykażemy, iż niezatrzymanie do kontroli było motywowane nie tyle chęcią uniknięcia kontroli a na przykład wynikało z tego, iż policjant lub inna osoba uprawniona próbował nas zatrzymać w sposób niezgodny z rozporządzeniem np. przy użyciu latarki emitującej światło niebieskie a nie czerwone co z kolei uzasadniało nasze wątpliwości co do tego czy osoba ta jest uprawnioną do prowadzenia kontroli drogowej, brak jest podstaw do pociągnięcia do odpowiedzialności.

Niestety wykazanie powyższego jest możliwe w zasadzie wyłącznie w postępowaniu sądowym, co musi się wiązać z odmową przyjęcia ewentualnego mandatu karnego i podjęciem ryzyka rozpoznania sprawy w postępowaniu wykroczeniowym, którego finał może być dla kierowcy niekorzystny.

W celu minimalizowania rzeczonego ryzyka zalecamy, aby każdy przypadek niewłaściwego sposobu zatrzymania pojazdu dokumentować (np. rejestrować
za pomocą kamery samochodowej lub telefonu).

W przypadku uzasadnionych wątpliwości co do tego, czy dana osoba jest uprawnioną do kontroli ruchu i zatrzymania pojazdu, rekomendujemy niezwłoczny kontakt z najbliższą jednostka policji w celu zweryfikowania tej kwestii. W ten sposób możemy uniknąć zarzutu, iż niezatrzymanie się do kontroli miało na celu jej uniknięcie.

Należy przy tym pamiętać, że zachowanie policjanta (lub innego uprawnionego), które jest niezgodne z rozporządzeniem stanowi niedopełnienie przez niego obowiązków, co może skutkować jego odpowiedzialnością dyscyplinarną i karną. Odpowiedzialność ta jest niezależna od ewentualnej odpowiedzialności kierującego pojazdem.

Inaczej przedstawia się sytuacja, w której osoba uprawniona do kontroli ruchu drogowego, poruszająca się pojazdem lub znajdująca się na statku wodnym lub powietrznym, wydaje polecenie, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych do zatrzymania pojazdu.

Kontynuowanie jazdy w takim przypadku jest przestępstwem.

Zgodnie z art. 178 b kodeksu karnego kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną
do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przestępstwo to ma charakter umyślny, co znowu wymaga wykazania, że osoba
w stosunku do której policjant lub inna osoba uprawniona do kontroli ruchu drogowego wydała polecenie zatrzymania pojazdu, miała świadomość, że jest to osoba uprawniona a także iż sygnał czy polecenie zostało skierowane do niego.

Co istotne pojazd, w którym znajduje się uprawniony do kontroli ruchu drogowego musi być w ruchu, a uprawniony musi jednocześnie wydawać polecenie zatrzymani się przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych.

Reasumując.

Niezatrzymanie się do kontroli drogowej w sytuacji, gdy polecenie zatrzymania pojazdu wydaje osoba uprawniona znajdująca się na poboczu drogi jest wykroczeniem.

Z kolei niezwłoczne niezatrzymanie pojazdu i niezaniechanie kontynuowania jazdy
w przypadku wydania polecenia przez uprawnionego, który znajduje się w pojeździe będącym w ruchu lub na statku wodnym lub powietrznym i wydaje polecenie zatrzymani się przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych jest przestępstwem.

Osoby, które zostaną przez Sąd uznane winnymi popełnienia wykroczenia z art. 92 § 2 kodeksu wykroczeń i/lub przestępstwa z art. 178 b kodeksu karnego, poza karami,
które będą wobec nich orzeczone muszą liczyć się z utratą dokumentu prawa jazdy.

Obowiązki policjanta

Policjant, po zatrzymaniu pojazdu, podaje kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania, a ponadto:

policjant umundurowany okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu;

policjant nieumundurowany okazuje legitymację służbową bez wezwania.

Legitymację służbową okazuje się w sposób umożliwiający kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument.

Przystępując do czynności kontrolnych, policjant może wydać polecenie unieruchomienia silnika pojazdu.

Policjant nie musi spełniać powyższych obowiązków, gdy do zatrzymania pojazdu dochodzi w wyniku prowadzonych działań pościgowych, co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi z przestępstwa, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim osoby, które popełniły przestępstwo.

W trakcie prowadzonych przez umundurowanych policjantów zorganizowanych działań kontrolnych ukierunkowanych na poddanie jak największej liczby kierujących pojazdami badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka działającego podobnie do alkoholu – tzw. „trzeźwych poranków” policjant, który zatrzymał pojazd, poprzestaje na podaniu przyczyny zatrzymania. Ma on jednak obowiązek, na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu, okazać legitymację służbową.

W przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa lub uwarunkowanych charakterem kontroli policjant może wydać kierującemu pojazdem lub pasażerowi pojazdu polecenie opuszczenia pojazdu.

Do pojazdu Policji uczestnik ruchu może być wpuszczony tylko w razie konieczności:

udzielenia pomocy choremu lub rannemu;

doprowadzenia do jednostki Policji, izby wytrzeźwień lub placówki, której jednostka samorządu terytorialnego zleciła lub którą utworzyła w celu wykonywania zadań izby wytrzeźwień, podmiotu leczniczego albo miejsca zamieszkania;

poddania badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, jeżeli wykonanie tej czynności w innych warunkach byłoby niemożliwe lub mogłoby zakłócić porządek;

okazania przebiegu zarejestrowanego wykroczenia;

przeprowadzenia czynności w sprawie o przestępstwo, wykroczenie lub naruszenie o charakterze administracyjnym;

umożliwienia uiszczenia, za pomocą karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego, grzywny nałożonej mandatem karnym, w formie bezgotówkowej lub kaucji;

przeciwdziałania próbie ucieczki osoby podlegającej kontroli, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że taka próba może zostać podjęta;

sprowadzenia go w miejsce niezagrażające jego bezpieczeństwu, jeżeli znajduje się on w okolicznościach mogących zagrozić życiu lub zdrowiu jego lub innych osób.

Obowiązki Inspektora Inspekcji Transportu Drogowego, Służby Granicznej, Służby Celno – Skarbowej, Inspektora Inspekcji Ochrony – Środowiska

Na Inspektorze Inspekcji Transportu Drogowego, Straży Granicznej, Służby Celno – Skarbowej, Inspektorze Inspekcji Ochrony Środowiska spoczywają identyczne obowiązki jak na funkcjonariuszu policji.

Inspektor, funkcjonariusz Straży Granicznej i Służby Celno – Skarbowej:

nie może zatrzymać na drodze pojazdu, gdy jest nieumundurowany;

zawsze musi okazać legitymację służbową i stosowne upoważnienie;

nie może prowadzić zorganizowanych działań kontrolnych ukierunkowanych na poddanie jak największej liczby kierujących pojazdami badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka działającego podobnie do alkoholu

Obowiązki funkcjonariusza Straży gminnej (miejskiej), Straży Leśnej, Straży Parkowej, przedstawiciela zarządcy drogi

Czynności kontrolne wykonuje umundurowany strażnik gminny (miejski), strażnik leśny, funkcjonariusz Straży Parku. Osoba działająca w imieniu zarządcy drogi wykonuje te czynności, jeżeli nosi ubiór zapewniający jej łatwą rozpoznawalność.

Strażnik leśny, funkcjonariusz Straży Parku oraz osoba działająca w imieniu zarządcy drogi zatrzymuje pojazdy, poruszając się wyłącznie pieszo.

Strażnik gminny (miejski) zatrzymuje pojazdy, poruszając się pieszo lub oznakowanym pojazdem służbowym.

Strażnik gminny (miejski), strażnik leśny, funkcjonariusz Straży Parku oraz osoba działająca w imieniu zarządcy drogi przed przystąpieniem do czynności kontrolnych podaje imię i nazwisko oraz przyczynę przeprowadzenia tych czynności, a na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu okazuje legitymację służbową i upoważnienie do wykonywania kontroli ruchu drogowego.

W przypadku podania przez kontrolującego polecenia lub sygnału do zatrzymania pojazdu kierujący tym pojazdem:

zatrzymuje pojazd

trzyma ręce na kierownicy;

na polecenie kontrolującego: wyłącza silnik pojazdu, włącza światła awaryjne oraz umożliwia mu dokonanie identyfikacji pojazdu, w szczególności przez udostępnienie komory silnika oraz innych miejsc w pojeździe.

Kierujący pojazdem lub pasażer pojazdu mogą wysiadać z kontrolowanego pojazdu za zezwoleniem kontrolującego.