Jak złożyć apelację w sprawie karnej?

Zgodnie z art. 78 Konstytucji RP każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. W postępowaniu karnym od niekorzystnego wyroku sądu I instancji służy apelacja do sądu II instancji, który ponownie rozpoznaje sprawę merytorycznie. Celem postępowania jest kontrola prawidłowości orzeczeń oraz ochrona praw stron postępowania.

Wymagania formalne apelacji

Aby skutecznie złożyć apelację w sprawie karnej, należy spełnić określone wymagania formalne. W pierwszej kolejności należy w ciągu 7 dni od ogłoszenia niekorzystnego rozstrzygnięcia wystąpić do sądu, który wydał wyrok w I instancji o jego uzasadnienie. Bez tego wniosku wniesienie apelacji jest niemożliwe. Apelacje wnosi się do sądu II instancji za pośrednictwem sądu I instancji w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem. W piśmie poza podstawowymi elementami należy wskazać zaskarżone orzeczenie, zakres zaskarżenia, podnieść zarzuty apelacyjne, które należy uzasadnić odnosząc się do stanu faktycznego i prawnego sprawy oraz wskazać jakiego rozstrzygnięcia domaga się wnoszący. Przyczyny wniesienia apelacji dzielą się na bezwzględne (ich wystąpienie zawsze pociąga za sobą uchylenie zaskarżonego orzeczenia – art. 439 k.p.k.) oraz względne (ich wystąpienie i stopień, w jakim wpłynęły na postępowanie jest każdorazowo badany i nie musi zakończyć się uchyleniem wyroku – art. 438 k.p.k.).  Do przyczyn bezwzględnych zaliczamy m.in. nienależycie obsadzony skład sądu czy rozpoznanie sprawy podczas nieobecności oskarżonego, kiedy była ona wymagana.

Zgodnie z art. 438 k.p.k. (względnymi) zarzutami apelacyjnymi są:

1. obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu;

2. obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu;

3. obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia;

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia;

5. rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka.

Proces rozpatrywania apelacji

Po złożeniu apelacji sąd I instancji bada wymagania formalne i w razie wystąpienia braków wzywa wnoszącego do ich uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeśli nie występują brak lub zostały one uzupełnione sprawa zostaje przekazana do sądu odwoławczego wraz z aktami sprawy. O wpłynięciu apelacji informuję się strony postępowania, które mają prawo wnieść odpowiedź na apelację. Strony mają prawo uczestniczyć w rozprawach, składać dodatkowe pisma procesowe a niekiedy nawet nowe wnioski dowodowe, jeżeli zaistniały nowe fakty i okoliczności. Sąd II instancji nie jest wiązany określonym terminem na wydanie orzeczenia. Długość postępowania zależy od stopnia skomplikowania sprawy i obciążenia instytucji. Sąd II instancji rozstrzyga sprawę merytorycznie i orzeka o utrzymaniu w mocy zaskarżonego orzeczenia, jego uchyleniu w całości lub w części, o jego zmianie albo o umorzeniu postępowania. Wyrok sądu II instancji staje się prawomocny w dniu jego wydania. Nie musi to jednak oznaczać,  definitywnego zakończenia sprawy. Istnieją bowiem inne, szczególne instytucje procesowe t.j. skarga kasacyjna, wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia, wniosek o wznowienie postępowania, wniosek o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia czy skarga do ETPCZ.