Fotoradary stacjonarne

W związku z częstymi pytaniami, kierowanymi do nas w sprawie statusu prawnego tzw. fotoradarów stacjonarnych publikujemy kolejny artykuł, tym razem tej kwestii poświęcony.

Podmiotem uprawnionym do ujawniania, za pomocą fotoradarów zainstalowanych 
w pasie drogowym dróg publicznych, naruszenia przepisów ruchu drogowego, ale wyłącznie w zakresie przekraczania dopuszczalnej prędkości administracyjnej lub/i niestosowania się do sygnałów świetlnych (głównie sygnalizatory na skrzyżowaniach) jest Inspekcja Transportu Drogowego (art. 129 g ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym – Dz.U. Nr 98, poz. 602 z póź. zm.). 

Inspekcja Transportu Drogowego zajmuje się także ujawnianiem wykroczeń związanych z przekroczeniem dopuszczalnej prędkości na określonych odcinkach drogi. 

Policja, Straż Miejska/Gminna, czy inne służby nie mają prawa instalowania 
w pasie drogowym dróg publicznych fotoradarów i ujawniania za ich pomocą naruszenia wskazanych przepisów prawa ruchu drogowego. 

Inspekcja Transportu Drogowego prowadzi w tym zakresie czynności wyjaśniające, kieruje do Sądów wnioski o ukaranie, oskarża przed Sądami oraz wnosi środki odwoławcze. 

Szczegółowe warunki lokalizacji, w pasie drogowym dróg publicznych fotoradarów oraz obudów na te urządzenia, z uwzględnieniem zasady, że instalowana i używana jest obudowa wraz z urządzeniem rejestrującym; sposób oznakowania stacjonarnych urządzeń rejestrujących oraz obudów na te urządzenia, z uwzględnieniem oddziaływania prewencyjnego poprzez zapewnienie odpowiedniej widoczności; sposób dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące, z uwzględnieniem progów prędkości dostosowanych do obowiązującego na drodze ograniczenia prędkości, oraz przetwarzania przez te urządzenia zarejestrowanych danych, a także biorąc pod uwagę możliwość błędu kierowcy do 10 km/h włącznie w utrzymaniu dopuszczalnej prędkości reguluje, a w zasadzie powinno regulować rozporządzenie Ministra Transportu. 

Rzecz jednak w tym, że Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa 
i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania 
i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące z dnia 14 marca 2013 r. (Dz. U. z 2013 r. Poz. 366) zostało uchylone i do dnia dzisiejszego nie uchwalono nowych przepisów wykonawczych. 

W sierpniu 2018 r. u Ministra Infrastruktury – Andrzeja Adamczyka interweniował w tej sprawie Rzecznik Praw Obywatelskich – Adam Bodnar. 

Rzecznik wskazał, że dotychczasowe rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące (Dz. U. z 2013 r., poz. 366) zostało uchylone na mocy ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz ustawy o strażach gminnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1335; dalej: „UPrRuDr”), której przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2016 r. 

Wskazana ustawa wprowadziła zmiany do art. 129h ust. 5 UPrRuDr, uchylając pkt 4 i tym samym zmieniając zakres upoważnienia do wydania przepisów wykonawczych (…) 

Zmiana w zakresie delegacji ustawowej była związana z całkowitym pozbawieniem straży miejskiej możliwości dokonywania kontroli pojazdów za pomocą fotoradarów. 

Zgodnie z poselskim projektem zmiany ustawy, akty wykonawcze wydane przed wejściem w życie nowelizacji na postawie ustawy o strażach gminnych oraz ustawy Prawo o ruchu drogowym powinny zachować ważność w zakresie, w jakim nie są sprzeczne z proponowaną ustawą (Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustaw o straży gminnej, ustawy prawo o ruchu drogowym oraz ustawy kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia, druk nr 2973). 

Jednakże, zgodnie z informacją umieszczoną w Internetowym Systemie Aktów Prawnych, rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące jest uznane za uchylone, na podstawie wskazanej wcześniej ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. 

W dniu 8 czerwca 2016 r. w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji został umieszczony projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące (nr 25 w Wykazie Prac Legislacyjnych Ministra Infrastruktury i Budownictwa). 

W uzasadnieniu projektu wskazano, że konieczne jest niezwłoczne uzupełnienie porządku prawnego o przepisy w zakresie objętym przedmiotowym rozporządzeniem (projekt rozporządzenia z dnia 31 maja 2016 r., s. 9). 

W czerwcu 2016 r. projekt został przedstawiony do konsultacji publicznych ze wskazaniem, że uwagi należy składać w terminie do 8 lipca 2016 r. (pismo Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 6 czerwca 2016 r., DTD.II.0211.4.2016.MK.9, NK: 82695/16). 

W Biuletynie brak jest informacji o dalszym przebiegu prac nad projektem.

Rzecznik zwrócił się do Ministra o zajęcie w tym zakresie stanowiska. 

W odpowiedzi Minister Infrastruktury przyznał, że z dniem 1 stycznia 2016 r. przedmiotowe rozporządzenie utraciło moc. 

W związku z powyższym, w 2016 r. podjęte zostały prace legislacyjne nad projektem nowego rozporządzenia w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania 
i dokonywania pomiarów przez stacjonarne urządzenia rejestrujące, który został ujęty pod poz. nr 25 Wykazu prac legislacyjnych Ministra.

Jednocześnie, w czasie prowadzenia wskazanych prac legislacyjnych przeprowadzona została analiza systemu prawnego, która wykazała, że przedmiot projektowanego rozporządzenia może być uregulowany w istniejących rozporządzeniach i nie ma potrzeby dublowania aktów prawnych.

W ocenie Ministra, właściwymi aktami prawnymi dla przepisów wykonawczych 
do art. 129h ust. 5 pkt 1 i 2 ustawy – Prawo o ruchu drogowym są:

– rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych 
i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393, z póżn. zm.)

oraz

– rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. Nr 220, poz. 2181, z póżn. zm.),

natomiast dla przepisów wykonawczych do art. 129h ust. 5 pkt 3 ustawy:

– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 132, poz. 841, z póżn. zm.).

Minister wskazał, że urządzenia rejestrujące, jako urządzenia kontroli ruchu drogowego, są ujęte w katalogu urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, określanym przepisami rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. poz. 2181, z póżn. zm.). 

Powyższa regulacja odnosi się do położenia urządzenia rejestrującego względem elementów drogi i barwy obudowy urządzenia rejestrującego (pkt 14.6 załącznika numer 4 do przywołanego rozporządzenia) i zastosowania odpowiedniego znaku drogowego przed urządzeniem pkt 5.2.56 załącznika numer 1 do rozporządzenia). Jednocześnie, nie ma przeciwwskazań dla uzupełnienia przepisów załącznika numer 4 do rozporządzenia z dnia 3 lipca 2003 r. o kwestie uregulowane wcześniej (do czasu utraty mocy) w rozporządzeniu w sprawie warunków lokalizacji, sposobu oznakowania i dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące, warunkujące umieszczenie urządzenia rejestrującego w pasie drogi publicznej.

Wobec powyższego resort zaplanował nowelizację ustawy – Prawo o ruchu drogowym i w konsekwencji uchylenie upoważnienia dla ministra właściwego do spraw transportu zawartego w art. 129h ust. 5.

Ponadto należy wskazać, że w Ministerstwie Infrastruktury trwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw, który stanowi wykonanie działania polegającego na wprowadzeniu zmian w strukturach Inspekcji Transportu Drogowego.

Jednym z zasadniczych rozwiązań projektu ustawy pozostaje przekazanie kompetencji dotyczących systemu urządzeń rejestrujących (tzw. fotoradarów) i kontroli prędkości w ramach Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego do Komendy Głównej Policji.

Przedmiotowy projekt w dniu 7 sierpnia 2018 r. został przekazany do Szefa Centrum Analiz Strategicznych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów ze zgłoszeniem do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów.

Rozwiązania przewidziane w przepisach projektowanej ustawy o zmianie ustawy 
o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw pozwolą na uporządkowanie kwestii kontroli ruchu drogowego przy użyciu urządzeń rejestrujących, również w zakresie art. 129h ust. 5 ustawy – Prawo o ruchu drogowym.

W związku z odpowiedzią Ministra dokonaliśmy weryfikacji wskazanych informacji. 
Można zgodzić się, w ograniczonym zakresie z Ministrem, że  warunki lokalizacji w pasie drogowym dróg publicznych stacjonarnych fotoradarów oraz obudów na te urządzenia, z uwzględnieniem zasady, że instalowana i używana jest obudowa wraz z urządzeniem rejestrującym oraz sposób oznakowania fotoradarów oraz obudów na te urządzenia, z uwzględnieniem oddziaływania prewencyjnego poprzez zapewnienie odpowiedniej widoczności jest uregulowany w rozporządzeniach Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. Nr 170, poz. 1393, z póżn. zm.) oraz z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (Dz. U. Nr 220, poz. 2181, z póżn. zm.), o tyle przepisy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 132, poz. 841, z póżn. zm.) nie regulują kwestii sposobu dokonywania pomiarów przez urządzenia rejestrujące. 

Skutkiem powyższego fotoradary mogą dokonywać rejestracji prędkości pojazdu już w sytuacji przekroczenia dopuszczalnej prędkości o 1 km/h co jest niezgodne 
z ustawą Prawo o ruchu drogowym, która dopuszcza błąd kierowcy w zachowaniu prędkości administracyjnie dopuszczalnej na poziomie do 10 km/h. 

Podsekretarz Stanu przy Ministerstwie Infrastruktury wskazał, że m.in. kwestia 
ta zostanie uregulowana w ustawie o transporcie drogowym. 

Postanowiliśmy sprawdzić, czy faktycznie tak się stało. Niestety nie.